معرفی صمغ عربی و خواص درمانی آن - نقطه سر خط

به گزارش نقطه سر خط، گونه های مختلف این درختچه را به طور کلی آکاسیای عربی می خوانند که شاخه های همه گونه ها خار دارند و نام عمومی آنها به فارسی اقاقیا و به عربی مغیلان یا ام غیلان است. صمغ هرگونه از آنها هم از نظر خواص دارویی با یکدیگر

نویسنده: صمصام صانعی

گونه های مختلف این درختچه را به طور کلی آکاسیای عربی می خوانند که شاخه های همه گونه ها خار دارند و نام عمومی آنها به فارسی اقاقیا و به عربی مغیلان یا ام غیلان است. صمغ هرگونه از آنها هم از نظر خواص دارویی با یکدیگر تفاوت دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه درختچه آکاسیای عربی که صمغ آن نسبت به دیگر گونه ها مرغوبتر می باشد اشاره شده است. صمغی است که بر اثر نیش زدن حشرات، ایجاد شکاف مصنوعی در شاخه، تیغ زنی و یا بر اثر برخورد اجسام بر شاخه درختچه به دست می آید. رنگ آن از سفید و سفید مایل به زرد تا قهوه ای تغییر می کند و بهترین نوع آن سفید مایل به زرد می باشد و به شکل دانه های اشکی یا تکه های کوچک درخشنده است.

نام علمی درختچه:

Acacia Senegal Willd.، نام فرانسه صمغ Gomme arabique و نام انگلیسی صمغ Arabic Gum می باشد. نام های دیگر صمغ درختچه به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، اَزدوتازی، صمغ عربی، هشاب، صمغ خشاب و قتاد نامیده شده است.

تیره گیاه:

تیره فرعی گل ابریشم Mimosaceae

نوع گیاه:

درختچه

مشخصات ظاهری درختچه:

درختچه ای است به ارتفاع 2 الی 5 متر گاهی موارد بیشتر و شاخه های آن منشعب از قاعده اصلی و پر تیغ می باشند. پوست ساقه درختچه مایل به سفیدی و حالت صاف دارد. برگ های آن شانه ای مرکب و تشکیل شده از برگچه های ریز و هر دو برگ آن همرا با 1 تا 3 گل آذین در کنار یک تیغِ ساقه جای دارند. گل های آن سفید رنگ، خوشبو و مجتمع به صورت سنبله هایی در محور ساقه اند. میوه اش نیام و متوی 3 تا 5 دانه به رنگ خاکستری حنائی است.

مشخصات ظاهری صمغ:

صمغی است که بر اثر نیش زدن حشرات، ایجاد شکاف مصنوعی در شاخه، تیغ زنی و یا بر اثر برخورد اجسام بر شاخه درختچه به دست می آید. رنگ آن از سفید و سفید مایل به زرد تا قهوه ای تغییر می کند و بهترین نوع آن سفید مایل به زرد می باشد و به شکل دانه های اشکی یا تکه های کوچک درخشنده است.

طبیعت:

طبق نظر بیشتر حکمای طب سنتی طبیعت صمغ عربی از نظر گرمی معتدل و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در سراسر منطقه ها سودان از بحر احمر تا سنگال و در نواحی جنوبی ایران انتشار دارد. به صورت پراکنده در برخی منطقه ها دیگر کشورها هم یافت شده است.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در صمغ عربی:

مواد معدنی، ماده آرابان، ماده گالاکتان، آب، قندها، اسیدها، تانن، تانوزید و چند دیاستاز به نام های اکسیداز، پروکسیداز، آمیلاز و امولسین در آن تشخیص داده شده است.

نحوه مصرف صمغ عربی:

به طور معمول به صورت نیم کوب شده و یا خیسانده در آب ولرم استفاده می کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می کند. صمغ عربی در صنایع مختلف از جمله در صنعت داروسازی هم کاربرد دارد.

خواص درمانی صمغ عربی:

کاهنده دردهای سینه و رفع کننده التهابات گلو، التیام بخش خراش های ریه و خلط آور، صاف کننده صدا و رفع کننده خشونت حلق و قصبه ریه، قطع کننده خونروی از سینه و ریه و مسکن سرفه های مقاوم، مقوی معده و روده و مفید برای دستگاه گوارش، مسکن دردهای عصبی و شفاف کننده پوست، قطع کننده اسهال های صفراوی و مفید برای ناراحتی روده ها، نرم کننده و رفع کننده برافروختگی ها و اورام (ورم ها) می باشد. در استعمال خارجی هم رفع کننده زخم سوختگی و خراش های پوست می باشد. در ضمنً پودر صمغ عربی مخلوط شده با زرده تخم مرغ، آب ولرم و آب میوه (ترجیحاً آب خیار) به صورت ماسک برای رفع چین و چروک پوست مفید است.

منبع مقاله :

صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.

منبع: راسخون