لامبدا پاییز به ایران می رسد - نقطه سر خط

به گزارش نقطه سر خط، روزنامه ایران درباره نگرانی متخصصان حوزه سلامت از ورود سویه نو ویروس کرونا به ایران نوشت: جهش لامبدا در پشت مرز ها و در آستانه ورود به ایران است. این تازه ترین هشدار و زنگ خطری است که این روز ها در نقطه اوج پیک پنجم کرونا از زبان بعضی مسئولان و محققان به گوش می رسد؛ آن هم در چنین شرایطی که شیوع کرونا به شدت در حال افزایش است و تعداد جانباختگان ویروس دلتا تنها در یک ماه یعنی از اول مرداد تا به امروز نزدیک به سه و نیم برابر افزایش پیدا نموده است و از 210 فوتی در اول مرداد به 709 نفر در روز دوم شهریور و با کاهشی مجدد به 665 نفر در روز سوم شهریور رسید؛ آن هم در شرایطی که واکسیناسیون به سرعت در حال اجرا است و در 24 ساعت منتهی به روز گذشته با تزریق 764185 دوز واکسن کرونا در کشور، رکورد واکسیناسیون روزانه دوباره شکسته شد. در عوض عادی انگاری ها ادامه دارد و عدد رعایت شیوه نامه های بهداشتی زیر 36 درصد برآورد می گردد. با این همه آمار شیوع نشان می دهد در یک هفته گذشته تعداد بیماران بدحال بستری در بخش های آی سی یو کاهشی نداشته است؛ آماری که در روز های بعد مرگ ها را افزایش می دهد. کارشناسان حوزه سلامت، شرایط وخیمی را برای روز های آینده پیش بینی نموده اند و علت آن قدرت بالای سرایت ویروس، اجرانشدن کامل پروتکل های بهداشتی و ادامه فرایند سفر و عدم استفاده از ماسک و حضور در تجمعات است. در سومین روز شهریور به استناد آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت 39هزار و 983 بیمار نو مبتلا به کرونا شناسایی شدند و در کنار این تعداد ابتلا بیمارانی هم هستند که با شرایط سخت در پشت در های آی سی یو منتظرند تا در روز بعد به آمار موارد فوتی اضافه شوند.

لامبدا غالب بر واکسن ها

در حالی که همه استان های کشور گرفتار پیک پنجم کرونا هستند، این پیک هنوز هم مهار نشده است و بیمارستان ها پر از مریض های مبتلا به سویه دلتا است، به تازگی خبر هایی هم درباره احتمال ورود واریانت نو کرونا به نام لامبدا شنیده می گردد. این واریانت به گفته ویروس شناس ها شدیدتر از دلتا است و می تواند بر اثرگذاری واکسن ها غلبه کند. شناسایی موارد ابتلا به سویه لامبدا در ترکیه حالا زنگ خطر ورود این جهش را در ایران به صدا درآورده است. این سویه واکسن گریزی بیشتری دارد و ابتلای بچه ها و نوجوانان به جهش لامبدا بیش از دیگر انواع جهش های کرونا گزارش شده است. گرچه دبیر کمیته علمی کشوری کووید-19 به ایران می گوید هنوز هیچ مورد تأییدشده ای از ورود واریانت لامبدا در ایران گزارش نشده است، اما علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی، معتقد است با توجه به مشاهده چند مورد ابتلا به این واریانت در ترکیه، پاکستان و بعضی از کشور های همسایه احتمال ورود این واریانت لامبدا به ایران زیاد است. از طرفی نادر توکلی، معاون درمان ستاد کرونای تهران، هشدار داده است، در پیک پنجم اگر ورودی مرز ها کنترل نگردد، کرونای لامبدا به راحتی وارد کشور می گردد. این موضوع البته در میانه پیک پنجم و در حالی که شرایط بیماری ناشی از ویروس دلتا در کشور بحرانی است به مهم ترین نگرانی متخصصان حوزه سلامت بدل شده است که طبق گزارش های ستاد مقابله با کرونا در تهران این واریانت در آستانه ورود به کشور است و آن طور که نادر توکلی اعلام نموده کرونای لامبدا به راحتی وارد کشور می گردد، در نتیجه شرایط بحرانی تری خواهیم داشت. به گفته او این سویه نو، مرگ ومیر زیادی را در بین دوره سنی 10 تا 20 ساله و در واقع بین نوجوانان خواهد داشت.

احتمال خیز جهش لامبدا در پاییز

رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی درباره ویژگی های واریانت لامبدا به ایران می گوید: واریانت لامبدا اولین بار در اوت 2020 در کشور پرو شناسایی شد و در حال حاضر طبق آخرین آمار در 42 کشور ژنوم ویروس سکانس و شناسایی شده است. مطمئناً تعداد کشور هایی که لامبدا را دارند بیشتر از این تعداد است. این رقم تنها مربوط به کشور هایی است که پایش ژنتیکی انجام می دهند.

علیرضا ناجی با بیان این که توسعه ویروس لامبدا یک هشدار است، می افزاید: ویروس لامبدا در پرو کشتار زیادی در پی داشت. البته این موضوع فقط مربوط به موضوع لامبدا نیست. پرو شرایط خاص خودش را دارد؛ از جمله ضعف ساختار های بهداشت و درمان، کمبود تخت و تست پی سی آر، ساختار بسیار ضعیف و عدم سرمایه گذاری و تراکم جمعیتی موجب شده این ویروس اکثریت جمعیت کرونا را در پرو تشکیل دهد و کشته های زیادی بر جای بگذارد.

او می گوید: از 42 کشوری که به طور رسمی اعلام شده ژنوم ویروس لامبدا را شناسایی نموده اند سه کشور ترکیه، قطر و هندوستان در همسایگی ما هستند و مطمئنا کشور های همجوار دیگر لامبدا را خواهند داشت. در ایران هم با توجه به رفت وآمد با این کشور ها احتمال این که لامبدا وارد کشور ما شده باشد زیاد است.

به گفته ناجی از خصوصیات ویروس لامبدا این است که ویروس دچار 7 موتاسیون نقطه ای شده است یعنی علاوه بر تغییر اسید آمینه بعلاوه حذف هایی در ناحیه اسپایک رخ داده است که بعضی جهش ها هم اتصال ویروس را به سلول و رسپتور افزایش می دهند هم این که جهش های نقطه ای و حذف های ناحیه اسپایک در نواحی آنتی ژنیک است. به نظر می رسد این سویه از سیستم ایمنی هم گریز دارد. علاوه بر آن در ناحیه ژن پلیمر از ویروس حذف اجرا شده که ممکن است در بعضی روش هایی که بین سویه های آلفا و بتا فرق می گذاریم اشکالی به وجود بیاورد که البته این ها اصلاح شده و از نظر تشخیصی مسئله ای نداریم.

رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می گوید: در هر صورت با توجه به این خصوصیات ویروسی، ما با یک سویه ای در ارتباط هستیم که هم گذردهی بالایی دارد و هم گریز از سیستم ایمنی اش بالا است. مطالعات اولیه در کشور هایی که با شیوع بالایی از لامبدا روبرو هستند، نشان می دهد ویروس لامبدا می تواند بیماری شدیدتری را به وجود بیاورد. حتی در گروه های سنی جوان هم لامبدا منجر به بیماری زایی شدیدتر می گردد. بعلاوه در مطالعه ای که درباره گریز از سیستم ایمنی و واکسن روی دو واکسن فایزر و مدرنا اجرا شده مشاهده کردند 2.3 و 3.3 برابر کاهش اثربخشی روی سویه لامبدا دارند. با این حال سازمان بهداشت جهانی لامبدا را به اسم واریانت غالب یعنی آلفا و بتا و گاما طبقه بندی ننموده است، اما با توجه به موارد نو شناسایی شده به نظر می رسد جهش لامبدا کاندیدای بسیار جدی ای است.

او می گوید: برای این که بتوانیم استنتاج مناسبی از کاهش قدرت واکسن ها از واریانت لامبدا و شدت بیماری زایی آن داشته باشیم حتماً باید تصویرسازی مناسبی که حاصل مطالعات بالینی و آزمایشگاهی است، ایجاد کنیم. در کل به نظر می رسد واریانت لامبدا چنین خصوصیاتی را دارد و باید به اسم عامل خطر تلقی گردد. گزارش های دیگری هم درباره این که این سویه یا واریانت نتوانسته هنوز واریانت دلتا را شکست دهد و همچنان دلتا به اسم واریانت مهم اکثریت جامعه کووید را تشکیل می دهد، وجود دارد؛ بنابراین نباید خیلی زود در این زمینه پیش بینی و پیش داوری کنیم.

ناجی در پاسخ به این سؤال که با توجه به این که شناسایی واریانت های کرونا در ایران به موقع انجام نمی گیرد آیا احتمال ورود این جهش در ایران حتمی است، اسم می نماید: ما در ایران پایش ژنتیکی مناسب و مدونی را در خصوص کووید نداریم احتمالا اطلاعاتمان کم است، ولی این احتمال وجود دارد که لامبدا به کشور ما هم وارد گردد. با توجه به این که مردم ما با کشور هایی مثل هندوستان و پاکستان بیشتر رفت وآمد دارند ممکن است اتفاقی که در خصوص دلتا افتاد در خصوص واریانت لامبدا هم بیفتد.

وی تأکید می نماید: این که ما در پاییز خیزی از لامبدا را خواهیم داشت بسیار احتمال دارد، این یک حدس علمی است، ولی ما اگر اصول کنترل کووید را اجرا کنیم جدا از این که هر سویه ای ممکن است وارد کشور گردد می توان از شیوع واریانت ها جلوگیری کرد. اگر به سناریوی پیک چهارم و پنجم توجه کنیم می بینیم واردشدن این دو واریانت آلفا و دلتا به خاطر اهمال و سهل انگاری ما صورت گرفت. وزارت بهداشت باید پایش ژنتیکی بهتر و بالاتری را در خصوص جمعیت کووید داشته باشد. اگر گزارش از ورود لامبدا را داشته باشیم می توانیم تدابیر سفت و سخت تری را برای کنترل آن ایجاد کنیم. تأکید می کنم باید مداخلات غیر درمانی را بسیار قوی کنیم تا ویروس را از گردش بیندازیم. در حال حاضر همچنان روزانه تعداد موارد بسیار بالایی از بیماری را شاهد هستیم و گردش بالایی از ویروس در کشور صورت می گیرد. این که هر واریانتی وارد کشور گردد و بتواند پخش گردد خیلی چیز عجیب و غریبی نیست و بسیار احتمال دارد.

به گفته ناجی اساس و اصول اصلی شناسایی واریانت ها سکانس کردن ژنوم ویروس است. بر اساس دیتا ها و اطلاعات اپیدمیولوژیک جمعیت، باید جمعیت مشخصی به طور مداوم و مستمر پایش ژنتیکی انجام دهند تا چنانچه واریانت ها وارد کشور گردد بتوانیم اقدامات سفت و سخت تری را انجام دهیم؛ چیزی که در معیار های رنگ بندی ما خیلی دخیل نبوده و نتوانستیم از این روش حیاتی برای کنترل کووید استفاده کنیم.