10 انیمیشن رنسانس دیزنی از بدترین تا برترین - نقطه سر خط

به گزارش نقطه سر خط، دیزنی امپراتوری رسانه ای وسیعی را اداره می نماید اما فیلم های انیمیشن بلندش تا ابد امضای او باقی خواهند ماند. محبوب ترینِ فراوریاتش. دیزنی در عصر طلایی هالیوود بعد از فراوری چند کلاسیک وارد یک دوره رکود شد. اما بالاخره سال 1989 با پخش پری دریایی (The Little Mermaid) یک دهه پیروز و شگفت انگیز را شروع و سال 1999 با تارزان (Tarzan) تمام کرد. این دوره به رنسانس دیزنی معروف است که بازگشت دیزنی به روزهای اوجش را رقم زد و باعث پیروزیت هم در گیشه داخلی و هم خارجی شد و بدین ترتیب، سودی هنگفت بیشتر از تمام فراوریات پیشین را نصیبش کرد. فیلم هایی که در این دوره عمدتاً بر اساس قصه های معروف و شخصیت های تاریخی ساخته شدند (فرمولی که والت دیزنی پیش از این در سال های دهه سی تا شصت میلادی امتحان نموده بود)، همچنان از محبو ب ترین محصولات کارخانه دیزنی هستند و تقریباً برای بچه ها هر نسلی خاطره می سازند؛ البته برخی ها بیشتر از سایرین. حالا بدترین تا برترین انیمیشن های رنسانس دیزنی را از نگاه منتقدان با توجه به میانگین امتیاز آن ها در راتن تومیتوز و متاکرتیک و نیز تعداد نامزدهای آموزشگاه اسکارشان مرور می کنیم.

• برترین و بدترین انیمیشن های دیزنی بر اساس راتن تومیتوز

10. پوکوهانتس (Pocahontas) با میانگین امتیاز 56.5

• محصول 1995
• کارگردان: اریک گلدبرگ، مایک گابریل
• صداپیشگان: مل گیبسن، آیرین بدارد، کریستین بیل
• امتیاز راتن تومیتوز: 55 %
• امتیاز متاکرتیک: 58 %

معروف است که حین ساخت پوکوهانتس، جفری کاتزنبرگ، مدیر عامل دیزنی، اظهار داشت که شانس پیروزیت این انیمیشن از شیر شاه، پروژه دیگری که همزمان در حال ساخت بود، بیشتر است. و همین باعث شد انیماتورهای زیادی درخواست انتقال به آن پروژه را بدهند. نتیجه این شد که هم منتقدان و هم چندین رهبر مهم پوهاتان ها فیلم را نپسندیدند و فیلم تبدیل به نقطه ضعف عصر رنسانس دیزنی شد.

سی و سومین انیمیشن بلند و ششمین فیلم عصر رنسانس دیزنی، درامی تاریخی موزیکال است که با نگاهی عاشقانه رابطه زنی به نام پوکوهانتس، دختر رئیس قبیله سرخپوست های پوتاهان مستقر در ویرجینیای امریکا را با جان اسمیت، کاپیتان نیروهای انگلیسی که تحت پروژه مستعمره سازی انگلیسی در امریکا در ویرجینیا حضور داشتند، روایت می نماید.

منتقدان جلوه های بصری، موسیقی و صداپیشگی فیلم را تحسین کردند اما فقدان قصه مجذوب کننده و عدم تمرکز بر لحن، ناتوانی در گرفتن تصمیم های جسورانه و فقدان طنز همیشگی استودیو را کوبیدند. نماینده های پوهاتان ها فیلم را تحریف حق به جانبانه ی تاریخ خواندند. فیلم از سوی آموزشگاه اسکار هم تنها در بخش موسیقی، برترین موسیقی متن برای آلن منکن و برترین ترانه رنگ های باد (Colors of the Wind) مورد توجه نهاده شد و جایزه دریافت کرد.

9. امدادگران: مأموریت زیرزمینی (The Rescuers Down Under) با میانگین امتیاز 70

• محصول 1990
• کارگردان: مایک گابریل
• صداپیشگان: اوا گابور، باب نیوهارت، جان کندی، جورج سی اسکات
• امتیاز راتن تومیتوز: 71 %
• امتیاز متاکرتیک: 70 %

دومین فیلمی که در این دوره ساخته شد، بر خلاف سایرین دنباله فیلمی دهه هفتادی (و اولین دنباله انیمیشنی و اولین انیمیشن دیجیتالی دیزنی) بود متعلق به پیشارنسانس، کارتون نجات دهندگان (The Rescuers) که خود بر اساس رمان هایی نوشته مارجری شارپ ساخته شده بود. امدادگران: مأموریت زیرزمینی با این حال با استقبال گرمی روبرو شد. در این قسمت انجمن نجات موش ها برای نجات پسری از دست شکارچی خبیثی که در پی شکار پرنده های شکاری است، به استرالیا می فرایند. منتقدان این قسمت را از قسمت اول مهیج تر یافتند.

8. گوژپشت نتردام (Hunchback Of Notre Dame) با میانگین امتیاز 72.5

• محصول 1996
• کارگردان: کرک وایز، گری تروزدیل
• صداپیشگان: جیسون الکساندر، دمی مور، کلوین کلاین
• امتیاز راتن تومیتوز: 71 %
• امتیاز متاکرتیک: 74 %

گوژپشت نتردام، بر اساس رمان قرن نوزدهمی ویکتور هوگور، یکی از تاریک ترین و جسورانه ترین انیمیشن های بلند دیزنی است. فیلم به رغم کوششی که دیزنی برای تلطیف قصه کرد و تمام تحسینی که برانگیخت، به علت قصه غم انگیز گوژپشت، متصدی ناقوس کلیسا و جامعه ای که او را به خاطر چهره اش نمی پذیرد، همچنان بحث برانگیز است. منتقدان بر این باورند که فیلم برای بچه ها مناسب نیست؛ البته می توان پذیرفت که بلندپروازنه است، اما استقبال طیف مخاطبان بزرگسال از این موزیکال انیمیشنی به مقدار ای بود که والت دیزنی یک اقتباس گوتیک تر و تاریک تر صحنه ای از آن فراوری کرد. فیلم برای موسیقی متن دو نامزدی اسکار و گلدن گلوب دریافت کرد.

7. مولان (Mulan) با میانگین امتیاز 78.5

• محصول 1998
• کارگردان: تونی بنکرافت، بر کوک
• صداپیشگان: مینگ-نا ون، ادی مورفی، دانی آزموند
• امتیاز راتن تومیتوز: 86 %
• امتیاز متاکرتیک: 71 %

امتیاز پایین فیلم در برابر معروفیت و محبوبیت زیادش کمی تعجب برانگیز است، اما باید به خاطر داشت که مولان در قیاس با برخی از برترین فراوریات دیزنی و همین طور موضع دوقطبی منتقدان در زمان اکران به چنین سرنوشتی دچار شد. از یک سو، راجر ایبرت آن را دستاوردی فوق العاده و از سوی دیگر، لس آنجلس تایمز آن را بیشتر مهندسی شده و کمتر جادویی خواند.

بسیاری از منتقدان اصرار فیلم به وفاداری به فرمول دیزنی را نکته منفی آن برشمردند، اما برای طراحی هنرمندانه شخصیت های به یادماندنی و ترانه های مجذوب کننده تحسینش کردند. با این حال، فیلم عملکرد پیروزی داشت و طی بیست سال آینده، ارزش هایش بیشتر آشکار شد. یک دنباله و یک اقتباس سینمای لایو اکشن خود گواه دیگری بر ارزش های پنهان فیلم است. داستان دختر چینی که به علت فرسودگی پدرش برای دفاع از کشور به جای او به ارتش چین می پیوندد و پیروز می شود، یکی از برترین نمونه های شخصیت های زن الهام بخش و مترقی دیزنی را خلق نموده است.

6. هرگول (Hercules) با میانگین امتیاز 79

• محصول 1997
• کارگردان: ران کلمنتس، جان موسکار
• صداپیشگان: دنی دویتو، جیمز وودز، تیت دونوان، سوزان ایگن
• امتیاز راتن تومیتوز: 84 %
• امتیاز متاکرتیک: 74 %

بعد از تهیه چند فیلم جدیتر با هدف قبضه بازار فصل جوایز، دیزنی سال 1997 با هرکول به ریشه های خود بازگشت. اسطوره یونانی در کنار موسیقی موتاون نهاده شد تا قصه پیدا کردن خود در زندگی را تعریف کند. قصه پسر زئوس، شاه خدایان، که در کودکی حسادت عمویش، قابلیت خداگونه اش را از او می گیرد و بزرگ می شود تا برود ریشه اش را پیدا کند، از نگاه منتقدان فوق العاده سرگرم کننده و تماشایی است، اما نه ماندگار همانند سایر انیمیشن های دیزنی. فیلم یک ترانه پیروز هم دارد که مایکل بولتون اجرا نموده است و نامزد دریافت جایزه برترین اسکار بود.

5. تارزان (Tarzan) با میانگین امتیاز 84

• محصول 1999
• کارگردان: کوین لیما، کریس باک
• صداپیشگان: مینی درایور، تونی گلدوین، رزی اُدانل، برایان بلسد
• امتیاز راتن تومیتوز: 89 %
• امتیاز متاکرتیک: 79 %

آخرین کار دوره رنسانس دیزنی باز به اصل هالیوود قدیمی برمی شود و افسانه پسربچه ای را که میان گوریل ها بزرگ شده است، در چارچوب کلاسیک دیزنی بازگو می نماید. سبک این اثر، انیمیشن را وارد دوره نو کرد و حضور کامپیوتر را به خصوص برای تصویرسازی های جنگل پررنگ تر کرد. موسیقی متن و ترانه های این فیلم هم از سوی آموزشگاه اسکار مورد توجه نهاده شد. استفان هانتر از واشینگتن پست درباره اش می گوید: چقدر خوب است که در این انیمیشن تارزان را به عنوان شخصیتی حساس، نه جنگجوی بی باکی که معمولاً نشان داده می شود، می بینیم. وجود کامپیوتر برای فراوری تصاویر به این انیمیشن آزادی ای را داده است که تا پیش از آن پرده سینما به خود ندیده بود. ساخت چند دنباله سینمایی و تلویزیونی و یک موزیکال برادوی گواه دیگر بر پیروزیت این انیمیشن محبوب است.

4. پری دریایی (Little Mermaid) با میانگین امتیاز 90.5

• محصول 1989
• کارگردان: ران کلمنتس، جان موسکار
• صداپیشگان: ساموئل ای رایت، جودی بنسون، کنث مارس، کریستوفر دنیل بارنز
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 %
• امتیاز متاکرتیک: 88 %

وقتی پری دریایی پخش شد، دیزنی داشت کوشش می کرد معروفیت سابقش را دوباره به دست آورد و انیمیشن هم داشت سعی می کرد دوباره جدی گرفته شود. به رغم بار سنگینی که بر دوش داشت، این فیلم توانست از هر دو جهت پیروز و کارساز عمل کند و هم آغازگر دوره رنسانس دیزنی شود و هم جرقه شعله ای را بزند که در ادامه راستا، انیمیشن را به نامزدی برترین فیلم بلند اسکار برساند.

یکی از چندین دلایل پیروزیت این انیمیشن محبوب که بر اساس یک قصه افسانه دانمارکی قرن نوزدهمی نوشته هانس کریستین آندرسن شکل گرفته است، ساختار قصه گویی سبک برادوی آن است. ماجرای پری دریایی کوچکی که برای رسیدن به عشقش، شاهزاده روی خشکی، حاضر می شود به یک جادوگر صدایش را بدهد تا به جایش دارای دو پا شود و به روی زمین بیاید، همراه با ترانه ها و موسیقی متن شگفت انگیز، انیمیشن زیبا و یک شخصیت شرور، یادآور عصر طلایی انیمیشن های امریکایی است. بر اساس این انیمیشن، یک اقتباس صحنه ای برای برادوی ساخته شد و یک اقتباس سینمایی لایو اکشن هم به کارگردانی راب مارشال قرار است سال 2023 اکران شود.

3. شیر شاه (The Lion King) با میانگین امتیاز 90.5

• محصول 1994
• کارگردان: راب مینکوف، راجر آلرز
• صداپیشگان: جیمز ارل جونز، جرمی آیرنز، متیو برادریک، نیتن لین، ووپی گلدبرگ، رونان اتکینسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 %
• امتیاز متاکرتیک: 88 %

پرفروش ترین انیمیشن بلند و انیمیشن بلند سنتی تمام دوران و بعلاوه پرفرو ش ترین فیلم دوره رنسانس دیزنی، شیر شاه بیش از هفتصد میلیون دلار در سرتاسر جهان فروش داشت. ترکیب نامتعارف درام شکسپیری و روایات انجیلی، قصه ورود به بلوغ و حیوانات سخنگو در ابتدا پروژه ای تجربی بود که مدیرانش امیدی به آن نداشتند، اما همین دقیقاً علت پیروزیتش شد. دنباله های فراوان، یک موزیکال اقتباسی برای برادوی و یک بازسازی کامپیوتری واقع گرایانه بر اساس شیر شاه ساخته شده اتس.

قصه بچه شیری که پدرش را به برادرکشی از دست می دهد و بزرگ می شود و برمی شود تا قلمرو سلطنت پدرش را از عموی شرورش پس بگیرد، طیف وسیعی از احساسات قدرتمند را به همراه کمی طنز در برمی گیرد. از سویی، در دادن قابلیت انسانی به حیوانات هم بسیار پیروز عمل می نماید، بنابراین مخاطبان جوان تر را راحت تر به خود جذب می نماید. این خلاقیت تجربی همراه با هنر حیرت آور، شخصیت های رنگاوارنگ و صداپیشگی قوی و ترانه های خوب، سفری سراسر لذت بخش برای مخاطب است.

2. علاءالدین (Aladdin) با میانگین امتیاز 90.5

• محصول 1992
• کارگردان: ران کلمنتس، جان موسکار
• صداپیشگان: رابین ویلیامز، اسکات وینگر، لیندا لارکین
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 %
• امتیاز متاکرتیک: 86 %

تا رابین ویلیامز فقید در نقش غول چراغ جادو در علاء الدین هیچ فیلمی در تاریخ انیمیشن های دیزنی به واسطه ی تنها یکی از شخصیت هایش شناخته شده نبود. انرژی تمام نشدنی او، طنز بداهه اش و تقلید صداها و نقش های اغراق شده اش برترین بخش های فیلم هستند. این خرده داستان هزار و یک شب در کنار موسیقی و ترانه های تیمی حرفه ای، خط داستانی عاشقانه و شخصیت های فرعی، همه و همه، همانند خود قصه، تجربه ای جادویی را برای مخاطب رقم می زند. قصه دزدی خیابانی که تصادفاً با پرنسس جزمین آشنا می شود و با یاری غول چراغ جادو و عشق تازه دست یافته اش باید به جنگ دشمن خانواده سلطنتی برود، هم از نظر منتقدان پیروز بود، هم در گیشه به فروشی رسید که تبدیل به فرو ش ترین انیمیشن بلند تمام دوران شد، البته تا اکران شیر شاه.

قطعه جهانیی کاملاً تازه (A Whole New World) که یکی از زیباترین و مهم ترین صحنه های فیلم را رقم می زند، تنها ترانه مربوط به فیلم های بلند دیزنی است که تا به حال جایزه گرمی برترین ترانه سال را دریافت کرد. یک اقتباس صحنه ای برای برادوی و یک اقتباس لایواکشن هم بر اساس علاء الدین ساخته شده است.

1. دیو و دلبر (Beauty And The Beast) با میانگین امتیاز 94.5

• محصول 1991
• کارگردان: گری تروزدیل، کرک ویس
• صداپیشگان: پیج اوهارا، رابی بنسون، ریچارد وایت، آنجلا لنسبری
• امتیاز راتن تومیتوز: 94 %
• امتیاز متاکرتیک: 95 %

آوردن فن نمایش موزیکال های برادوی به جهانی بی کران انیمیشن تصمیمی بود که پری دریایی را به جاهای خوبی رساند، اما در دیو و دلبر تازه تمام پتانسیل آن کشف و آشکار شد. نتیجه فیلمی است سحرآمیز که اولین نامزدی جایزه برترین فیلم اسکار را برای یک انیمیشن به ارمغان آورد. هر دو شخصیت اصلی با عمق و دقت نوشته شده اند و رابطه شان که بار عاطفی قصه را به دوش می کشد، در تعادل کامل صمیمیت، لحظات مهیج و کمی طنز واقع شده است. داستان عاشقانه دختری درونگرا و اهل تفکر با شاهزاده ای که به خاطر خودخواهی و خودپسندی با طلسم یک جادوگر به دیو تبدیل شده و گل سرخ عمر طلسمش به علت بی عشقی رو به پژمردگی است، چیزی فراتر از صرف یک انیمیشن بلند دیزنی، در واقع یکی از برترین فیلم های تمام دوران است.

فیلم بر اساس یک افسانه فرانسوی قرن هجدمی و بعلاوه ایده هایی از فیلمی به همین نام به کارگردانی ژان کوکتو ساخته شد و به خاطر خط داستانی عاشقانه، انیمیشن (به ویژه در صحنه پایکوبی دونفره) و موسیقی و ترانه هایش با استقبال بسیار خوبی از سوی منتقدان روبرو شد. موسیقی و ترانه ها جایزه اسکار را هم دریافت کردند. سال 1994، یک نسخه موزیکال برادوی هم بر اساس این انیمیشن ماندگار، در واقع اولین اقتباس موزیکال برادوی بر اساس انیمیشن دیزنی ساخته شد.

منبع: cbr