غذاهای محلی استان بوشهر - نقطه سر خط

به گزارش نقطه سر خط، استان بوشهر، فرهنگ غذایی بسیار ویژه ای دارد که روحیه گرم و مهمانواز مردم جنوبی را به خوبی نمایان می کند. در این مقاله با انواع غذاهای محلی استان بوشهر آشنا می شویم.

کدبانوهای ایرانی به سفره و طعم غذاهایشان اهمیت زیادی می دهند و می خواهند برای مهمانان شان سنگ تمام بگذارند، می توانند با یادگیری غذاهای سنتی و خوشمزه استان بوشهر هنر خود را به همه نشان دهند. غذاهای متنوع این استان سفره شما را رنگین و فرصت تجربه طعم های تند و بی نظیر غذاهای جنوبی و دریایی را در اختیارتان می گذارد. یادتان باشد برای طبخ این غذاها، علاوه بر دستور پخت، باید در انتخاب مواد غذایی تازه به خصوص ماهی و میگو دقت زیادی به خرج دهید، چراکه کیفیت این مواد می تواند طعم غذایتان را تحت تاثیر خود قرار دهد.

دمی لخلاخ

لخلاخ از کلمه عربی لخلخه به معنای بوی خوش می آید. این غذا از سواحل عربی خلیج همیشه فارس گرفته شده و بیشتر در سواحل ایران جا افتاده است. مردم محلی معمولا این دمی را با ماهی هایی مثل هامور، سنگسر، سبیتی و سرخو تهیه می کنند. برای تهیه این غذای خوشمزه علاوه بر ماهی، از برنج، سیر، پیاز، کره یا روغن، شوید (شبت) و ادویه جات نیز استفاده می کنند. البته گاهی در کنار شوید، گشنیز و میزان کمی شنبلیه هم در پخت آن به کار می برند. این پلو در بوشهر از محبوبیت زیادی برخوردار است.

یتیمک بوشهری

یتیمک یکی از غذاهای محلی استان بوشهر که گوشتی نیست و به دلیل وجود موادی همچون لوبیا، ارزش غذایی و رژیمی بالایی دارد. یکی دیگر از موادی که در بوشهر و جنوب کشور جزئی از فرهنگ غذایی به شمار می رود، تمر هندی است که یکی از مواد اصلی یتیمک را تشکیل و به همراه بادمجان طعمی بسیار لذیذ به آن می دهد. ویژگی اصلی این غذا تند بودن آن است که اغلب غذاهای جنوبی چنین مشخصه ای دارند. این غذا با یتیمچه که در برخی از نقاط ایران به روش های مختلفی طبخ می شود، تفاوت دارد. مواد تشکیل دهنده اصلی یتیمک شامل بادمجان، لوبیا چشم بلبلی، پیاز و تمر هندی می شود.

گمنه

گمنه یا للک (بلغور ریز دانه گندم) یکی از غذاهای سنتی بوشهر، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد (لرها به این غذا گِوِنه می گویند) است. این غذا را در خوزستان به عنوان پشت پای مسافر یا برای منزل نو طبخ می کنند. این غذا به شیوه های مختلفی طبخ می شود. مواد اولیه آن شامل للک یا گمنه، پیاز و روغن است. برخی برای پخت بلغور گندم به جای آب معمولی از آب مرغ استفاده می کنند که طعمی متفاوت به غذا می دهد. این غذا را می توان به جای پلو به همراه خورشت گوشت، قلیه ماهی یا قیمه سرو کرد. به دلیل استفاده از بلغور، این غذا برای کاهش کلسترول و پیشگیری از بیماری های قلبی، جلوگیری از دیابت (به دلیل وجود فیبر فراوان)، تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از سرطان پستان در خانم ها مفید است.

کبه

کبه در واقع غذایی عربی است که به شکل های بسیار متفاوتی در ایران هم پخت می شود. مانند یتیمک، بلغور ریز گندم یا للک شالوده اصلی این غذا را تشکیل می دهد. مواد اصلی تشکیل دهنده این غذا با توجه به روش های مختلف طبخ شامل گوشت چرخ کرده، بلغور ریز گندم، پیاز، گشنیز، عدس قرمز، دارچین، فلفل سیاه، آبلیمو، گردوی خردشده، بادام زمینی خردشده، زرشک و کشمش استفاده می کنند. البته بسته به سلیقه خودتان می توانید از مواد متنوع دیگری هم استفاده کنید. کبه را می توان با سیب زمینی و برنج هم تهیه کرد. این غذا به دلیل اینکه باید در روغن داغ غوطه ور شود، شاید برای برخی مناسب نباشد. البته میزان جذب روغن به مواد اولیه هم بستگی دارد. این غذا با ظاهر زیبایش می تواند سفره شما را مزین و سلیقه تان را به خوبی نمایان کند.

قلیه میگو

ماهی و میگو پای ثابت بیشتر غذاهای جنوبی هستند. قلیه میگو یکی از غذاهای سنتی بسیار خوش طعم و پرطرفدار استان های بوشهر، خوزستان و هرمزگان است که البته طرز تهیه آن در هرکدام از این استان ها با دیگری کمی تفاوت دارد. مواد تشکیل دهنده این غذای لذیذ سبزی ماهی (گشنیز، شنبلیله)، میگو، سیر، پیاز، تمر هندی، آرد، روغن و ادویه ماهی است. از آنجایی که غذاهای جنوبی تند هستند، بهتر است طعم تندی به این غذا بدهید. میگو سرشار از امگا3، سلنیوم و آهن است به همین دلیل در پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری ها مانند افزایش فشار خون، سرطان روده بزرگ، انواع سرطان خون مانند لوسمی، آلزایمر و کم خونی تاثیر بسزایی دارد. این غذا را می توانید همراه با گمنه سرو کنید.

قیمه بوشهری

قیمه بوشهری برخلاف اسمش با قیمه های معمولی تفاوت زیادی دارد. عمده این تفاوت مربوط به له کردن گوشت می شود، البته مزه آن هم تا حدودی فرق می کند. برای تهیه این قیمه، گوشت را با گوشت کوب له می کنند، به طوری که بعد از پخت غذا، اگر قاشق را درون آن بزنید، باید کش بیاید. این غذا طعمی شور و ترش دارد. لپه، پیاز، گوشت قرمز، رب گوجه فرنگی، سیب زمینی، دارچین، زرچوبه، گرد لیمو عمانی، زعفران و نمک مواد اولیه این غذا را تشکیل می دهند. در بوشهر این غذا را اغلب همراه با شکرپلو که یکی دیگر از غذاهای سنتی استان است، سرو می کنند.

دوقوس ماهی

یکی دیگر از غذاهای سنتی استان بوشهر و بندر دیلم دوقوس ماهی است. دیلمی ها این غذا را با ماهی حلوای سفید (در زبان محلی زبیدی) که یکی از بهترین ماهیان جنوبی است، درست می کنند؛ اما می توان آن را با فیله ماهی شیر یا ماهی های بدون استخوان طبخ کنید. توضیح اینکه زبیدی به معنای برتر است و به دلیل کیفیت و قیمت بالای این ماهی، چنین نامی به آن داده اند. با توجه به ذائقه جنوبی ها، دوقوس ماهی طعمی بسیار تند دارد. این غذا سر سفره دیلمی ها و مردم استان بوشهر به همراه پلو سرو می شود.

شکر پلو

شکرپلو یکی از غذاهایی است که در بوشهر و برخی از شهرهای جنوبی به همراه قیمه بوشهری در مجالس و ضیافت ها و عزاداری ها سرو می شود. طعم شیرین این غذا ممکن است با هر سلیقه ای سازگار نباشد، اما در کنار قیمه بوشهری که طعمی ترش و شور دارد، ترکیبی مناسب را می سازد. شکرپلو را می توان همان شیرین پلوی سایر شهرهای ایران نامید، اما با تفاوت هایی که آن را متمایز می کند. به علاوه رنگ زرد و زیبای این پلو که ناشی از وجود زعفران در ترکیبات آن است، ظاهر زیبایی به سفره کدبانوهای ایرانی می دهد. محتویات اصلی این پلوی لذیذ بوشهری شامل برنج، شکر و زعفران است. البته در حالت سنتی برای تزئین آن از خلال پسته هم استفاده می کنند.

دال عدس بوشهری

دال عدس سرشار از بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین آ) است، ازاین رو مصرف این منبع غنی غذایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و قوه بینایی فواید بسیاری دارد. علاوه بر این مصرف دال عدس برای تقویت سلول های مغزی و حافظه و برای افراد کم خون (به دلیل وجود آهن) مفید است. این نوع عدس در فرهنگ غذایی مردم جنوب ایران جایگاه ویژه ای دارد. اگر روزی به بوشهر سفر کردید و مهمان مردم محلی شدید، احتمالا یکی از غذاهایی که برای پذیرایی از شما سر سفره حاضر خواهد بود، دال عدس است. مصرف این غذا به همراه ترشی و سبزی خوردن لذت زیادی به همراه دارد.

میگو پلو بوشهری

میگو پلو یکی از غذاهای محلی بوشهر است که در سراسر این استان طبخ می شود. طبق ذائقه جنوبی ها این غذا طعمی تند دارد که البته می توانید میزان تندی آن را بر اساس میل خودتان تنظیم کنید. تفاوت اصلی میگو پلوی بوشهری با میگو پلویی که در سراسر کشور پخت می شود، در استفاده از تمر هندی است که طعمی خاص به آن می دهد. میگو یکی از موجودات دریایی است که در کشور ما به خصوص در میان جنوبی ها طرفداران زیادی دارد. این ماده غذایی ارزشمند، سرشار از پروتئین، امگا 3، مواد معدنی، و همچنین دارای خواص آنتی اکسیدانی و آنزیمی است که برای مقابله با بیماری هایی همچون سرطان، آلزایمر، فشارخون، کم خونی، بیماری های قلبی عروقی و تقویت سیستم ایمنی بدن کاربرد دارد، پس از مصرف این ماده مغذی غافل نشوید. به علاوه اگر به گوشت قرمز علاقه ای ندارید، میگو جایگزین خوبی برای آن خواهد بود.

ته انداز مرغ و بادنجان

ته انداز مرغ و بادمجان یکی از غذاهای بسیار قدیمی و خوشمزه بوشهری است که می تواند باعث مباهات و مزین شدن سفره هر ایرانی شود. البته بوشهری ها ته اندازمرغ و ته انداز بادمجان هم دارند که شاید از ترکیب این دو غذا ته انداز مرغ و بادمجان را درست کرده باشند. اگر بادمجان دوست داشته باشید، بهتر است برای یک بار هم که شده این غذای لذیذ را تهیه و میل کنید. محتویات این غذا علاوه بر مرغ و بادمجان شامل برنج، پیاز، نمک و فلفل، پودر لیموعمانی و زعفران می شود.

ماهی حمام شکم پر

به طورکلی در سراسر ایران، به خصوص در شمال و جنوب کشور، ماهی شکم پر به روش های گوناگونی طبخ می شود. شاید بتوان مهم ترین تفاوت شیوه های پخت این غذا را در نوع ماهی، سبزی و ادویه به کار رفته در آن ها دانست که همین موضوع سبب طعم متفاوت این غذا در نقاط مختلف ایران می شود. به طور مثال شمالی ها بیشتر از ماهی سفید، گشنیز، سیر، جعفری، زعفران و زردچوبه استفاده می کنند، در حالی که مردم جنوبی بیشتر از ماهی سنگسر و حلوای سیاه، گیاهی مثل شنبلیله و ادویه جاتی مانند ادویه کاری به همراه تمر هندی و سیر در طبخ آن بهره می برند.

طبق معمول غذاهای جنوبی، طعم تند این غذا از ویژگی های آن به شمار می رود. برای تهیه آن ترکیبی از شنبلیله، تمر هندی، سیر، پیاز، کشمش، زرشک به همراه ادویه جات لازم را آماده و درون شکم ماهی می ریزند و سپس ماهی را سرخ می کنند. در گذشته با استفاده از رشته های نازکی از برگ درخت خرما (پیش نخل) شکم ماهی را بسته و سپس سرخ می کردند تا به کف ماهیتابه نچسبد. همچنین می توانید برای خوش طعم تر شدن ماهی در لحظه های آخر کمی آب لیمو به آن اضافه کنید و بگذارید میزانی بپزد. همچنین بهتر است ماهی حمام شکم پر را به جای سبزی پلو با پلوی ساده سرو کنید تا طعم و مزه آن دستخوش تغییر نشود.

نشا

نشا در واقع نوعی دسر است که بوشهری های عزیز در ماه مبارک رمضان و هنگام افطار آماده می کنند. این دسر رنگ زردی مانند شله زرد و طعمی بسیار عالی دارد. البته موادی مشابه شله زرد در تهیه آن به کار می رود که همین موضوع طعم آن ها را به هم نزدیک می کند. برای تهیه این دسر خاص و خوشمزه از نشاسته، شکر، آب، گلاب و زعفران استفاده می کنند.

قلیه ماهی

شاید بتوان قلیه ماهی را مشهورترین و پرطرفدارترین غذای بوشهر نامید. البته این غذا در شمال و جنوب کشور به شیوه های متفاوتی طبخ می شود. بدیهی است که دستور پخت بوشهری این غذا هم طعمی متفاوت نسبت به روش های دیگر دارد. این غذا در بوشهر قلیه خوانده می شود و اگر روزی مهمان مردم محلی این استان شدید، به احتمال زیاد یکی از غذاهایی است که بر سر سفره حاضر خواهد بود. محتویات اصلی این غذا شامل ماهی، سبزی قلیه (گشنیز و شنبلیله)، تمر هندی، پیاز، ادویه جات (نمک، زردچوبه و فلفل) و آرد گندم می شود.

بهترین نوع ماهی برای پخت این غذا سنگسر، هامور، شیر و سرخو است. یکی از نکته های مهم در طبخ قلیه ماهی بوشهری مخلوط کردن آرد و تمر هندی باهم است. در جنوب معمولا این غذا را که آماده کردن آن زمان کمی می برد، به همراه للک یا شکر پلو میل می کنند که البته طعم تند و ترشان در کنار پلوهای شیرین ترکیبی مناسب می سازد، اما شما می توانید از پلوی ساده یا زعفرانی هم استفاده کنید. یادتان باشد مانند اغلب غذاهای بوشهری، این غذا هم باید تندی زیادی داشته باشد.