سوراخ؛ تجربۀ خیال انگیز سفر به عمیق ترین غار ایتالیا - نقطه سر خط

به گزارش نقطه سر خط، در سال 1961 یک گروه از غارشناسان جوان ایتالیایی به منطقۀ کالابریا در جنوب این کشور سفر کردند تا برای اولین بار یکی از عمیق ترین غار های جهان را کاوش کنند؛ غاری که حدود 680 متر عمق دارد و کاوش در آن شبیه به سفری به اعماق زمین است. حالا میکل آنجلو فرامارتینو فیلم سوراخ را بر اساس ماجرای همین سفر اکتشافی ساخته است.

به گزارش نقطه سر خط؛ نمی شود گفت که این یک فیلم داستانی است، چون واقعا هیچ روایت و قصۀ خاصی ندارد و حتی هیچ دیالوگی هم در آن نیست. ما فقط زمزمۀ مبهم اعضای گروه را که با هم مصاحبه می کنند می شنویم، اما چیزی از حرف های آن ها متوجه نمی شویم. در عین حال این یک مستند هم نیست. سوراخ فیلمی است پر از استعاره و نماد که مخاطب باید در فکر خودش معنایی برای آن ها بیافریند. فرامارتینو یک روایت تصویری شگفت انگیز از سفری به سوی اعماق ارائه کرده است؛ تصویری که خیال مخاطب را به پرواز در می آورد و او را وادار به اندیشیدن می کند.

اعضای گروه اکتشافی تنها شخصیت های این فیلم نیستند. یکی دیگر از شخصیت های ثابت فیلم که هر از گاهی او را می بینیم، یک چوپان پیر اهل کالابریاست که گلۀ گوسفندانش را در اطراف دهانۀ سوراخ مانند این غار می چراند. این پیرمرد هشتاد ساله که چین و چروک چهره اش، چین خوردگی های میلیون ها سالۀ زمین را به یاد می آورد، مثل بقیۀ شخصیت های فیلم هیچ دیالوگی ندارد؛ تنها صدایی که از او می شنویم، صدای هی کردن گله است.

چرا فرامارتینو تصویر این چوپان پیر و اعضای جوان گروه اکتشاف را در کنار هم قرار داده است؟ پاسخ دادن به این سوال به عهدۀ تفکر و خیال مخاطب است. شاید این فیلم دعوتی باشد برای اندیشیدن دربارۀ تضاد های زمانی و مکانی. در ابتدای فیلم ما اخبار تلویزیون را می شنویم که از ساخته شدن بلندترین ساختمان ایتالیا در یکی از شهر های شمالی این کشور حرف می زند. در همین زمان است که غارشناسان قصد دارند به عمیق ترین حفرۀ این کشور نفوذ کنند؛ همزمانی این دو اتفاق (رسیدن به بلندترین نقطه و فرو رفتن در عمیق ترین تاریکی) یکی از تضادهایی است که فرامارتینو توجه ما را به آن جلب می کند.

از طرف دیگر دو جور زمان در این فیلم هست؛ یکی زمانی که بر انسان ها می گذرد و دیگری زمانِ زمین! غار کالبریا چقدر عمر کرده است؟ میلیون ها سال. این غار تمام تاریخ انسان ها را دیده است. اما پیرترین انسان این فیلم تنها هشتاد سال دارد؛ زمانی که برای زمین به اندازۀ یک چشم بر هم زدن هم نیست.

اما صرف نظر از هر معنا و مفهومی که بخواهیم به این فیلم بدهیم، تماشای آن یک تجربۀ تاثیرگذار و لذتبخش است. فیلمبرداری سوراخ واقعا هنرمندانه و حتی عجیب است. گاهی تعجب می کنیم که چطور در تنگنای پیچ و خم های غار چنین تصاویر درست و دقیقی گرفته شده است. جلوۀ بصری فیلم فوق العاده است. درست است که دیالوگی در این فیلم نیست، اما تصاویر آنقدر زیبا و گویا هستند که اصلا کمبودی احساس نمی کنیم. علاوه بر زیبایی منظره های بیرون غار، دنیای درون آن هم اعجاب آور و دیدنی است.

یکی از دیدنی ترین صحنه های فیلم جایی است که اعضای گروه برای اینکه عمق غار را بسنجند، یک برگۀ کاغذ را آتش می زنند و به درون غار می اندازند؛ فرو رفتن این گلولۀ آتشین در دل تاریکی اعماق غار تصویری بسیار خیال انگیز و زیبا ایجاد می کند. سوراخ نه یک مستند زمین شناسی است و نه یک فیلم داستانی ساده؛ این فیلم چیزی منحصر به فرد و کم نظیر است که با نشان دادن سفری به اعماق زمین، مخاطب را متوجه اعماق درون خودش می کند.

• کارگردان: میکل آنجلو فرامارتینو (Michelangelo Frammartino)
• بازیگران: کلودیا کاندوسو (Claudia Candusso)، پائولو کوزی (Paolo Cossi) و دیگران
• امتیاز: 6.7/10